PGT-M: preimplantacyjna diagnostyka genetyczna zaburzeń jednogenowych

Preimplantacyjna diagnostyka genetyczna zaburzeń jednogenowych, zwana wcześniej preimplantacyjną diagnostyką genetyczną (ang. PGD), wskazana jest w przypadku par, u których wykazano ryzyko przekazania ciężkich zaburzeń genetycznych.

Na czym polega PGT-M?

Preimplantacyjna diagnostyka genetyczna zaburzeń jednogenowych (PGT-M) to metoda pozwalająca na selekcję zdrowego zarodka, bez specyficznych obciążeń genetycznych. Metodę tę wyróżnia jej nierozerwalny związek z metodami rozrodu wspomaganego i zapłodnieniem pozaustrojowym oraz dokonywanie selekcji zarodka jeszcze przed jego przeniesieniem do macicy matki. Jej główną zaletą jest możliwość wyeliminowania ryzyka, iż płód obciążony będzie monitorowaną wadą genetyczną. Dzięki temu partnerzy nie są narażeni na komplikacje związane z ewentualną aborcją – zarówno w postaci dylematów etycznych i obciążenia psychicznego dla obu partnerów, jak i możliwych powikłań zdrowotnych dla kobiety. Aborcja może również wpłynąć niekorzystnie na późniejszą zdolność partnerki do zajścia w ciążę.

Zaburzenia jednogenowe

W naukowych bazach danych wymienia się aż 5000 rzadkich chorób dziedzicznych wykrywalnych metodą diagnostyki preimplantacyjnej. Zaburzenia jednogenowe dziedziczone są wskutek nieprawidłowego działania jednego z naszych genów.

Jakie są podstawowe rodzaje rzadkich chorób?

Mechanizmy dziedziczenia rzadkich chorób możemy w uproszczeniu opisać, dzieląc choroby te na trzy podstawowe grupy:

• dziedziczone recesywnie,
• dziedziczone dominująco,
• dziedziczone w sprzężeniu z chromosomem płci

Każda z tych grup charakteryzuje się różnym stopniem ryzyka przeniesienia choroby na potomstwo oraz dyktuje różne kryteria selekcji zarodka do przeniesienia.

Do najczęściej występujących w naszym paśmie chorób rzadkich należą:

• mukowiscydoza,
• rdzeniowy zanik mięśni,
• zaburzenia przemiany materii,
• nerwiakowłókniakowatość,
• zespół Marfana,
• pląsawica Huntingtona,
• hipercholesterolemia rodzinna,
• zespół łamliwego chromosomu X,
• zespół zaniku mięśni,

predyspozycje dziedziczne do chorób nowotworowych, np. BRCA1 a BRCA2.

Pod kątem jakich chorób wykonywane są badania?

W laboratorium genetycznym kliniki REPROMEDA pracuje zespół specjalistów, którzy potrafią stworzyć takie warunki, aby móc dokonać diagnostyki preimplantacyjnej w kierunku dowolnej rzadkiej choroby genetycznej.

Nie stawiamy sobie pod tym względem żadnych ograniczeń, i nigdy nie dajemy za wygraną w obliczu trudności. Każda rodzina zmaga się z własnymi obciążeniami genetycznymi, dlatego zawsze szukamy optymalnych rozwiązań, kierując się indywidualnymi potrzebami.

W jaki sposób partnerzy dowiadują się o obciążeniu określoną chorobą dziedziczną w rodzinie?

Niestety, partnerzy najczęściej dowiadują się o obciążeniu genetycznym w rodzinie po poczęciu dziecka, u którego wykazana została ciężka choroba dziedziczna.

W lepszym wypadku jeden lub obaj partnerzy dowiadują się o swoim obciążeniu wcześniej – na podstawie profilaktycznie wykonanych badań genetycznych, po zachorowaniu innego członka rodziny czy też przez poddanie się badaniom w ramach tzw. paneli.

Znaczenie metody PGT-M

Metoda ta umożliwia rozpoznanie wad rozwojowych lub chorób dziedzicznych jeszcze przed przeniesieniem zarodka do macicy. To na razie jedyna istniejąca metoda profilaktyczna, która pozwala uniknąć poczęcia niepełnosprawnego dziecka jeszcze przed zajściem w ciążę, ułatwiając zarazem selekcję takiego zarodka do przeniesienia, który nie będzie dotknięty badaną wadą lub chorobą. Z perspektywy rodzin obciążonych genetycznie metoda PGT-M stanowi jedyny niezawodny sposób, jak wykluczyć przekazywanie potomstwu ciężkich wad i chorób dziedzicznych.

Procedura PGT-M

Przed przystąpieniem do PGT-M…

Aby zakwalifikować się do programu rozrodu wspomaganego, każda para zobowiązana jest do uprzedniego poddania się szeregowi różnych badań. Specjalista kliniki przeprowadza kompleksowe rozpoznanie w celu ustalenia odpowiedniej procedury stymulacji partnerki oraz doboru specyficznych metod i procedur, które zastosowane zostaną w ramach cyklu zapłodnienia pozaustrojowego. Jeżeli partnerzy okażą się dobrymi kandydatami do wykonania cyklu zapłodnienia pozaustrojowego z badaniem preimplantacyjnym zarodków, skierowani zostaną na konsultacje z genetykiem klinicznym wyspecjalizowanym w problematyce diagnostyki preimplantacyjnej. Zostaną im przekazane wszystkie informacje niezbędne do uzyskania pomyślnego wyniku leczenia. W tym zakresie mogą się oni wielokrotnie konsultować z naszymi specjalistami.

Podstawowe warunki skutecznego przeprowadzenia badań PGT-M

Mówiąc ogólnie, najpierw należy pozyskać wystarczającą liczbę dobrej jakości zarodków. Należy bowiem liczyć się z tym, że część z nich zostanie zdyskwalifikowana ze względu na wyniki wskazujące na obecność predyspozycji do choroby genetycznej. Jeżeli nie uda się pozyskać wystarczającej liczby zarodków w jednym cyklu, możliwe jest zamrożenie wszystkich zarodków, po czym w następnym cyklu powtórnie wykonuje się stymulację, pobranie komórek jajowych i ich zapłodnienie. Zarodki z obu cykli zostaną następnie połączone w jedną grupę, która poddana zostanie badaniom. Procedurę tę nazywamy cyklem gromadzącym. Umożliwia ona zwiększenie prawdopodobieństwa znalezienia zdrowego zarodka i oszczędzenie parze zbędnych inwestycji.

Przebieg PGT-M

Procedura PGT-M obejmuje pobranie komórek jajowych kobiety po uprzedniej stymulacji hormonalnej i ich zapłodnienie. Zarodki rozwijają się przez 5 dni, po czym dokonuje się biopsji, aby za pomocą mikromanipulatora uzyskać z każdego zarodka próbkę ok. siedmiu komórek. Procedura ta nie uszkadza zarodków i nie stanowi żadnego zagrożenia dla przyszłego płodu.

Badany materiał

Zazwyczaj analizie poddaje się:

• grupę komórek pobranych z blastocysty (zarodka w wieku 5 do 6 dni) – tzw. trofektodermy,
• blastomer, tj. komórkę 3-dniowego zarodka,
• ciałka kierunkowe komórki jajowej (polocyty).

Obecnie badania najczęściej wykonywane są na materiale pobranym z blastocysty, który pozwala na ocenę kompletnego genomu przyszłego płodu (części pochodzących od matki i ojca).

Pobrane komórki DNA wykorzystuje się następnie do określenia zestawu genów zarodka. Na tej podstawie możemy z blisko 100-procentową pewnością zawyrokować, czy badany zarodek jest zdrowy, czy też jest on nosicielem choroby lub obciążenia genetycznego, które w przyszłości spowoduje ujawnienie się danego schorzenia.

Tak przebadany zarodek, który uznany zostanie za odpowiedni pod względem genetycznym, zostaje następnie przeniesiony do macicy. W przypadku pozyskania od pary większej liczby nadających się do przeniesienia zarodków istnieje możliwość ich łagodnego zamrożenia i zdeponowania w ciekłym azocie. Umożliwia to wykorzystanie zarodków w sytuacji, gdy trzeba będzie powtórzyć zabieg lub para zdecyduje się na następne dziecko.

Przeniesienie zarodka do macicy

Jeżeli badania przeprowadzono na 3-dniowych zarodkach, przeniesienia dokonuje się najczęściej w dniu piątym.

Jeżeli jednak, zgodnie z obecnym trendem, badany był materiał z blastocyst, przeniesienie możliwe jest w dniu 6. W tym samym dniu można też poddać zarodki witryfikacji (zamrożeniu nowoczesną metodą o wysokim bezpieczeństwie i skuteczności) w celu ich przeniesienia w następnym cyklu.

W stymulowanych cyklach nie wykształca się optymalna warstwa śluzówki, dlatego lepiej dokonać witryfikacji i zaczekać z przeniesieniem do następnego cyklu. Badania wykazały, że taki sposób postępowania zwiększa odsetek zarówno pomyślnych zagnieżdżeń, jak i urodzonych dzieci, szczególnie u kobiet w wyższym wieku.

Ile kosztuje metoda PGT-M?

Dla par obciążonych genetycznie ogromną zaletą jest możliwość refundacji kosztów diagnostyki preimplantacyjnej z ubezpieczenia zdrowotnego. Procedurę PGT-M wykonujemy wtedy bez dopłaty ze strony klienta.

W razie połączenia metody PGT-M z zapłodnieniem pozaustrojowym para zobowiązana jest do częściowej zapłaty za usługi związane z tym ostatnim. Do takich może należeć wprowadzenie plemnika do komórki jajowej (ICSI), wydłużony okres hodowli zarodków czy ich kriokonserwacja. Mogą też obowiązywać dopłaty do leków stosowanych w terapii hormonalnej, która jest niezbędna w celu pobrania większej liczby komórek jajowych. Zasady te są takie same w wszystkich czeskich ośrodkach.

Szczegółowe informacje o warunkach zapłaty i innych aspektach uzyskać można w ramach konsultacji z naszymi specjalistami.

Dlaczego warto wykonać badania PGT-M w Repromedzie?

Repromeda zajmuje się diagnostyką preimplantacyjną rzadkich chorób dziedzicznych już od 2004 roku, a więc najdłużej z wszystkich ośrodków rozrodu wspomaganego w Czechach. Nasze szerokie doświadczenie i wiedza w zakresie PGT-M zawsze idą w parze z poszanowaniem życzeń pacjentów i pacjentek co do przebiegu właściwego leczenia oraz procedury badań.

Jako pierwszy ośrodek w Europie Środkowej  wprowadziliśmy też przełomową metodę kariomappingu w codziennej praktyce ośrodka.